Kars Kalesi

Kars’ta kafanızı nereden kaldırırsanız kaldırın o muhteşem ihtişamı ile muhakkak görürsünüz Kale’yi…

Yolu Kars’a düşüp de Kale’yi ziyaret etmeyenimiz yoktur. Her ne kadar öğrencilere, memurlara, geçici ikamet edenlere “Kaleye çıktıktan sonra 7 yıl Kars’tan çıkamazsınız” denilse de kimse pek kulak asmaz bu şehir efsanesine…

Yılın her günü mutlaka görülmeye değerdir.

Yapımı ile alakalı net bir tarih hala gün yüzüne çıkmış değildir. Bazı kaynaklar 12. yüzyılda Saltuklular tarafından yapılmış demekte ise de yapımına 10. Yüzyılda başlandığına dair bazı kaynaklar da bulunmaktadır.

1579 yılında Lala Mustafa Paşa tarafından onarımı yapılırken, dört köşe mermer kitabe bulunmuş dış surların kapısına koydurulmuştur. Bu kitabeye göre 1152 yılında Sultan Melik İzzetin’in emri ile veziri Firuz Akay tarafından yaptırılmıştır. Kaleyi 1386 yılında Timur yerle bir etmiş, 1579 yılında tekrar III. Murat’ın emriyle Lala Mustafa Paşa yeniden yaptırmıştır.

Yine tarihi kaynaklara göre kale 27.000 metre uzunluğundaki surlardan, 220 burçtan ve 4 kapıdan oluşan tüm şehri çevreleyen bir kaleydi. Bugün ise 7 burca sahip kalenin surları yaklaşık 3.500 metre uzunluğundadır.

Kars Kalesine maalesef ki şimdiye kadar yapısına uygun bir restorasyon çalışması yapılmadı. Her ziyaret ettiğimde bunu görüyorum. Belli aralıklarla yapılan çalışmaların da yapıya zarar verdiğini söylemeden geçemeyeceğim.

Tarihi yapıda kullanılması yasak olan, çimento esaslı bağlayıcı malzeme kullanımı, yapı ile alakasız ve yapının dokusuna uygun olmayan yamalara denk gelince üzülmemek elde değil.

Tanıtım noktasında da yetersiz olduğumuzu düşünüyorum. Kalenin tarihi ve turizm değeri göz önünde bulundurulduğunda bu haliyle yerli ve yabancı turistlere yeteri kadar hizmet verememektedir. UNESCO kültür mirası listesinde yerini alabilirdi mesela. Bu konuda ne gibi girişimler oldu merak ediyorum.

Kale yürüyüş yolu dik olduğundan dolayı ulaşım noktasında gerekli kolaylığı sağlayacak imkânlardan yoksun bulunmaktadır. Yeterli donanımın olmaması turistler için ulaşım açısından sıkıntı oluşturmaktadır. Mesela şu güne kadar Hz. Harakani Cami’den Kars Kalesine bir teleferik hattı yapılabilirdi.

Kalenin etrafında eskiden gecekondu tarzında yapılmış birçok ev vardı. Bunlar kentsel dönüşüm kapsamında temizlendi. Bölgede peyzaj çalışmaları yapıldı ve çok da güzel bir görüntüye kavuştu. Bu konuda emeği geçenlere de teşekkür etmeden geçemeyeceğim.

Kars’ın şehir sembolü haline gelen bu kültür mirası yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu kapsamda korunması ve tanıtıma daha çok ihtiyacı olduğunu düşünüyorum.

Kalın sağlıcakla…