Mega proje sorunsalı

Son çeyrek asırda ülkemizde güzel yatırımlar yapıldı. Bu yatırımların bazısı gerçekten takdire şayan özellikte ve her gördüğümüzde göğsümüzü kabartıyor. Bunlardan birkaçı; Marmaray projesi, Avrasya Tüneli, Otoyollar, Şehir Hastahaneleri…

Emeği geçenlere teşekkür etmeden geçmeyelim. Gerçekten çok güzel ve yerinde yatırımlar.

Ama;

Birçok proje de var ki; ihtiyaca binayen değerlendirildiğinde en son yapılacaklardan.

Gelin birkaçını etraflıca inceleyelim.

Mesela İstanbul Havalimanı; İstanbul için olmazsa olmaz bir proje miydi? Hayır.

Atatürk Havalimanının kullanımından, işlevselliğinden kaynaklı bir sıkıntı var mıydı? Hayır.

Üstelik TAV’ın Atatürk Havalimanındaki işletme hakkı bitmeden uçuşlara kapatıldığı için şirkete ciddi tazminatta ödendi.

Dudak uçuklatan çok ciddi rakamlara mal oldu.

Niye bu kadar büyüğü yapıldı, bilinmiyor.  Birçok kişi tanıtımını yaparken “en büyüğü bizde” diye hep tanıtımı yapıldı. “Bu eksiği kapattı, şu özelliği sayesinde hava trafiği rahatlatacak” diyeni duymadım.

Avrupa ülkelerinin birçoğunda böyle durumlar söz konusu değil. Yatırım yapılırken ihtiyaca binayen düşünülür ve yatırımların öncelik sırasına göre değerlendirilip yapılır.

Mesela İtalya Milano’da üç tane havalimanı bulunmakta. Üçü de ihtiyaca binayen yapılmış. Üçü de şehrin başka bir noktasında mütevazi ve işlevsel.

Bir diğeri; Osmangazi Köprüsü: Dilovası Burnu ile Altınova Hersek Burnu arasında inşa edildi.

1 Temmuz 2016 da araç trafiğine açıldı. Özelliği “Dünyanın dördüncü en uzun orta açıklı asma köprüsü.”

Yap işlet devret modeli ile yapıldı. Garanti edilen araç geçişini karşılamadığı için hazineye ciddi bir yük getirdi. Araç geçişi için istenen rakam yüksek geldiği için birçok kişi körfezi dolanarak daha ekonomik seyahat etmekte.

Güzel bir proje mi? Evet.

Şimdi yapılması gerekiyor muydu? Hayır.

Bir diğeri; 1915 Çanakkale Köprüsü; Lapseki ile Gelibolu’nu birbirine bağlıyor.

18 Mart 2022 de araç trafiğine açıldı. Özelliği “Dünyanın en uzun orta açıklıklı asma köprüsü”

Yap işlet devret modeli ile yapıldı. Bu proje de garanti edilen araç geçişini karşılamadı ve hazineye bir yük daha eklendi.

Yine tekrarlayalım.

Güzel bir proje mi? Evet.

Şimdi yapılması gerekiyor muydu? Hayır.

Bir örnek verecek olursak; İstanbul Havalimanının yapım maliyeti de yaklaşık 22.1 milyar dolar, o tarihlerde İsveç merkezli otomotiv devi Volvo 1.8 milyar dolara Çinlilere satıldı. Yaklaşık 12 katı bir rakam. Volvo bir Türkiye markası olsaydı kötü mü olurdu? Bunun gibi örnekleri çoğaltmak mümkün.

Toparlayacak olursak; yapılacak projeler ihtiyaca binayen değerlendirip, öncelik sırasına göre yapılmalı. Organize sanayiler, endüstriyel tesisler, Ar-Ge hizmetleri ve en önemlisi katma değerli üretim geliştirilmeli ve desteklenmelidir. “En büyük” takıntısını bir kenara bırakıp, en işlevsel en faydalı ayrımını yapmamız daha doğru olacağı kanaatindeyim.

Kalın Sağlıcakla…