Taliban’ın Afganistan’da yüzlerce cihatçı medrese kurmasındaki amacı nedir?

Taliban Eğitim Bakanı geçtiğimiz günlerde bu Örgütün Afganistan’ın her ilinde bir büyük dini medrese ve her ilçede/şehirde 10. Medreseye kadar büyük dini okul kurmaya karar verdiğini açıkladı. 2019’da açıklanan istatistiklere göre, yaklaşık 13.000 kayıt dışı dini medrese ve devlete kayıtlı olanların sayısı 1.275, ayrıca Darul Uloomun 150 şubesi varken bu kararı aldı.

Soru şu ki, tüm bu dini medreselere rağmen Taliban örgütü, çağımızın ihtiyacı olan modern eğitime ve okulların geliştirilmesine ve genişletilmesine önem vermek yerine neden yeni dini medrese kurmaya karar verdi?

Bunun Afganistan ve bölge için sonuçları nelerdir?

Yazımı, bir arkadaşımın hikayesi ile başlamak istiyorum, 1996’larda Taliban yönetiminin ilk döneminde bir din okulundaydım ve öğrenciliğimin son yılını, yani Taliban yönetiminin son yılına denk gelen Celalabad şehrinin iç kesimlerinde bir okulda geçirdim. Okul büyük ve ferahtı, Afganistan ve Pakistan’dan ünlü mollalar burada öğretmen olarak görev yapıyordu, donanımlı bir yatakhanesi ve sınıfları vardı ve tek kelimeyle o ildeki yerel Taliban yetkilileri ona özel ilgi gösteriyordu. Celalabad Üniversitesi okulumuzun yanında yer alıyordu, Okulun aksine Celalabad Üniversitesi iyi durumda değildi. İyi donanımlı yatakhane ve tesisler hakkında, yetkililerin ilgisi ve hatta taraflılığı hakkında hiçbir haber yoktu, İlki şımartılmış bir kurum olarak görülse de, ikincisi atık bir kurum olarak muamele görmuyordu.

Taliban’ın dini medrese inşa etmeye özen göstermesi ve modern okulları sevmemesi, Pakistan’daki Deobandi medreselerinde hakim olan zihniyetten kaynaklanmaktadır. Deobandi mekteplerinde, tek faydalı ilimlerin dini ilimler olduğuna inanılır, diğer ilimler de yararlı olmadığı gibi, kafa karışıklığına ve dalaletlere de sebep olur.

Ancak buna ek olarak, Taliban bu medreseleri oluşturarak işgal ve olası savaşlar için yedek bir güce sahip olmaya çalışıyor. İlk yönetim döneminde yurdun her köşesinde sayısız medrese açılmış, hatta bunların komutanlarının her biri bir din medresenin sponsoru olmuştu. Ve bu okullara cihat okulları adı verildi. O zamanlar çok iyi hatırlıyorum, ülkenin bir köşesinde bir savaş başladığında veya medreselerin tatil sezonu geldiğinde öğrenciler askeri siperlere götürülür ve savaşçı olarak kullanılırdı.

Bu örgüt bir kez daha toplu halde medrese kurma kararını açıkladı, kesinlikle söyleyebilirim ki amaçlarından biri de bu kurumların öğrencilerini gelecekteki olası savaşlarda askeri güç olarak kullanmaktır. Gerçek şu ki, bu tür okulların kurulması, Taliban’a tamamen ideolojik bir yedek güç sağlayacak ve böylece gelecekteki savaşlarda asla savaşçı sıkıntısı çekmeyecekler.

Pakistan, Quetta’nın Akure Khattak semtinde Darul Uloom Haqqaniye adında bir büyük medrese var. Bu medresenin, öğrencileri gayretli ve cihatçı bir ruhla yetiştiriliyor. Taliban liderleri çoğunlukla bu dini medreseden mezun oluyor. Birkaç yıl önce, Taliban’ın ruhani babası olarak anılan Mevlana Samiullah Hak’ın oğlu Mevlana Yusuf Şah, deutsche welle TV de yaptığı bir açıklamada gururla Taliban liderliğinin birkaç üyesini ve çoğunun Hakkani medresesinden mezun olduğunu söyledi. Mevlana Yusuf şu anda Hakkani medreselerinden sorumludur.

İnanıyorum ki, Taliban şehir ve köylerde toplu halde din medrese açma kararını uygularsa Afganistan büyük bir katliama dönüşecektir. Akure Khatag’daki Hakkani medreseleri yıllardır Afganistan’da istikrarsızlığa neden olduysa, Afganistan cihatçıların üretim merkezi haline gelecek ve bölgenin ve dünyanın güvenlik ve istikrarını tehdit edecektir.

Taliban’ın bu tür Medreseleri kurmak niyetinde olduğu gerçeği, Eğitim Bakanlığı’nın sağladığı mali kaynaklarla yürütülecektir, bunlar ileride olası bir durumda mutlaka kullanılacaktır. Eğitim Bakanlığı’nın sağladıkları mali kaynakların ciddi bir şekilde düzenlenmesi ve bu gibi amaçlarla mücadele edilmezse, ileride Afganistan ve dünya için büyük tehlike yaratacaktır.