Taliban hükümetinin Şiilere karşı bakış açısı ve Şiilerin belirsiz geleceği

On günden kısa bir süre içinde, Taliban hükümetinin yetkilileri, Afganistan’daki Muharrem yas meselesi hakkında en az 9 kez resmi olarak açıklama yaptılar.

Taliban hükümet sözcüsü Zabihullah Mücahid’den Kabil Valisi Muhammed Kasım ve Kabil Polis Komutanı sözcüsü Halid Zadran’a kadar bu yetkililerin sözlerinin özeti şudur:

1. Taliban hükümetinin Afganistan’daki Şii yasına itirazı yok,

2. Getirilen kısıtlamalar Şiilerin güvenliğinden kaynaklanmaktadır.

İki hafta önce, Taliban hükümeti Şii temsilcilerine Kabil’deki Muharrem yas merkezlerinin sayısını azaltmalarını söyledi. Şii Ulema Konseyi ise bu kısıtlamaların kaldırılmasını talep etti.

Son birkaç gün içinde, Taliban güçlerinin Şiilerle çatıştığı, onları dövdüğü ve törenlerini bozduğu birçok olaya dair haberler geldi.

Özellikle de Şiilerin son yirmi yılda görülmemiş bir şekilde dini haklarından yararlanabilmelerini yasaklamaya başladılar.

Önceki rejim düşmeden önce Şiiler, Taliban’ın Sünni radikal bir hükümet olarak iktidara gelmesinden endişe duyuyorlardı.

İki yıl önce, Kabil’in düşüşünden yaklaşık bir buçuk ay önce, Taliban hükümetinin şu anki Dışişleri Bakanı olan Amir Han Mutaki, Kajran bölgesindeki Şii ağırlıklı Daykundi iline iki günlük ziyarete bulundu.

Mutaki bu ilin bir dizi büyükleri ile 20 dakikalık sohbetinde, birkaç cümlede Şiirlerin Talibanı desteklemesinden bahsetti ve Şiilere hitap etti. Şii Talibanlar‘ın hükümette büyük yerlere sahip olduklarını söyledi.

Son iki yılda yaşananlar Şiilerin istediği gibi olmadı.

Şii mezhebi Taliban tarafından tanımmadı, Şii kişisel statü yasası artık Taliban hükümeti açısından geçerli değil ve üniversitelerde Şii içtihatlarını öğretmek hemen hemen yasaklandı.

Şimdi ise Muharrem töreninin kısıtlamaları…

Bazı Şiiler açısından özellikle ilk günlerdeki bu kısıtlamalar, güvensizlik meselesinin kendilerini sınırlamak için bir bahane olduğu şüphesini yaratmıştır.

Muharrem bayrağı çekilmesi nedeniyle bazı dükkanların kapatılması, ev ve camilerin bayrağın indirilmesi, matem araçlarının önünün kapatılması, çok sayıda matemlinin dövülmesi gibo yaşananlar arasında Şiileri çok zor duruma sokuyor.

Taliban hükümeti epeyden beri ciddi bir iç ve dış sorunlarla karşı karşıya. Buna rağmen meydan okumaya devam ediyor.

Bu nedenle bazı Taliban liderleri ve yetkilileri, Şii meselesini çözmekle ilgilenmiyor gibi görünüyor.

Taliban hükümetinin bazı üyelerinin Şiiler hakkındaki görüşlerini kısaca inceleyerek, Taliban hükümetinin Şiilere bakış açısının daha eksiksiz ve detaylı araştırılması gerekiyor.

Gazeteciler ve analistlerin Taliban’ın ana ideologları ve liderleri hakkındaki bilgileri çok azdır. Ancak bazı Taliban görüşlerine göre Şiilerin konumunu gösteren bazı durumlar var.

Yaklaşık bir ay önce Taliban lideri Heybetullah Ahundzade, Kurban Bayramı namazında yaptığı konuşmada Afganistan’da insanların çok küçük bir kısmı dışında mutlak çoğunluğunun İmam Ebu Hanife’nin dinine tabi olduğunu söyledi. Ayrıca Akhundzade, İslami mezhepler arasındaki bakış açısı farklılığına kısaca değinirken, sadece Hanefi ve Şafii mezheplerinden bahsetmiş ve Caferi mezhebinden bahsetmemiştir.

Afganistan’da onlarca yıldır istatistik ve nüfus sayımı yapılmıyor ve etnik gruplara ve dinlere mensup insanların sayısı bilinmiyor.

Ancak bu ülkede çok sayıda farklı etnik grup arasında dağılmış olan Şiiler, Afganistan nüfusunun yaklaşık %20 ila %22’sini oluşturduklarını iddia edilmektedir. 2001 yılındaki Bonn konferansında Afganistan etnik gruplar arasında güç paylaşıldığında Hazaralar ve Şiilerin payı %25 civarında kabul edilmişti. Ancak Taliban liderinin bakış açısına göre Şiiler çok az sayıda yer alıyor. Elbette bu Şiilerin kabul edeceği bir konu değildir.

Geçen yıl 20 Ağustos’ta, bir intihar bombacısı Rahimullah Hakkani’nin yanına geldiğinde elindeki patlayıcıları patlattı. Saldırıyı IŞİD üstlendi. O dönemde Rahimullah Hakkani, Taliban iktidara geldikten sonra öldürülen en önemli isimlerden biriydi.

Üst düzey bir Taliban yetkilisi, ölümünün Afganistan İslam emirliği için çok büyük bir kayıp olduğunu söyledi. Öldürülen kişi, Şiileri kesinlikle kafir olarak değerlendirmiş ve bu konuyu dile getirmekten çekinmeyerek bunu alenen ve kesin bir dille ilan etmişti.

Örneğin, konuşmalarının birinde Kabil ve Afganistan’daki Şiilere atıfta bulunarak, Şiilerin kendi görüşüne göre neden kafir olduklarını kanıtlamak için öğrencilerine gerekçelerini ayrıntılı olarak açıklamıştır. Yukarıda bahsedildiği gibi şu anki Taliban hükümeti Şiilerin Muharrem yası dahil birçok etkinliklerini Afganistan’da yasakladı.