Ata yurtta yaşayan Afganistan Türkleri

Peştunlar ve Taciklerden sonra Afganistan’da en büyük etnik grup Özbek Türkleridir. Özbekler Türk diline yakın Özbekçe konuşur ve çoğunluğu Hanefi Sünni Müslümanlardır.

Bilindiği üzere Afganistan Özbekleri genellikle kimlik olarak Türklüğü benimseyen ve kendilerini Türk olarak gören bir millettir. Hatta yerel kimliklerin oldukça geliştiği ve Türklüğün Anadolu’ya özgü bir kimlik olarak algılandığı Kazakistan, Kırgızistan gibi ülkelerin aksine Orta Asya’da kendilerini Türk olarak nitelendiren kalabalık bir toplum olarak Özbekçe konuşan bir topluluk sayabiliriz.

Afganistan Özbekleri, Pamir dağlarının tepesinden ülkenin 10. vilayetinden oluşan, Badahşan vilayetine kadar yerleşmekte olup eski kadim Türkistan olarak adlandırılan Kunduz, Belh, Sheberghan, Sarı Pul, Tahar, Samangan, Taşkırgan ve Maimane vilayetlerinde büyük bir Afganistan Türk nüfusunu oluşturmaktadır.

Özbekler kadim sporları olarak Oğlak oyununu köklü bir kültür sporu olarak kabullenip, genellikle özel günlerde, bayramlarda ve düğünlerde oğlak yarışması yaparlar.

Afganistan Özbekleri yağlı ve etli yiyeceklere çok düşkündür, bu yüzden çoğunluk güreşçi, pehlivanidir. Ayrıca Afganistan Özbeklerinin en meşhur yemeği Özbek pilavıdır.

Afganistan’da Özbeklerin lideri Mareşal Abdul Rashid Dostum’dur (Afganistan Cumhuriyeti’nin eski cumhurbaşkanı Ashraf Ghani’nin yardımcısı olarak görev yaptı.)

Ülkenin kuzey kesiminde yaşayan Özbekler, Taliban öncesi döneminde çoğunlukla Taciklerle birlikte bir siyasi pozisyon aldı. Taliban’a karşı kurulan Kuzey İttifakında ikinci önemli grup olan Özbeklerin siyasi lideri Mareşal Abdül Reşid Dostum, Mart 1992 da Junbish-i-Milli İslami Afganistan Partisini kurarak Özbeklerin hak, hukuku için bugüne kadar büyük mücadeleler verdi, hata Özbekler Dostum paşayı manevi babası olarak kabul ederler.

Başta Özbek Türkleri, Türkmenler Kazaklar, Kırgızlar, Kızılbaşlar, Karakalpaklar, Aymaklar, Afganistan nüfusunun üçte birinden fazlasını teşkil eden bu toplulukların yanı sıra Hazaraların da en azından bir kısmının Türk kökenli olduğu şüphesizdir.

Yani Afganistan’da Türk nüfusu 15 milyona yakındır. Maveraünnehir uzun devirlerden beri Türklerle anılır. Pek çok Türk imparatorluğu buradan neşet etti.

Milat öncesinde Sakalardan sonrasında bilinen en eski Türk boyu sayılan Özbeklerdir.

18/19 asrın ortalarına dek Afganistan’da neredeyse kesintisiz ve mutlak bir Türk hakimiyeti söz konusu idi.

Kuşanlar, Akhunlar, Gazneliler, Selçuklular, Timurlular, Harzemşahlar, Şeybaniler, Babürlüler, Avşarlar bunlar eski Türkistan şu anki Afganistan’da imparatorluk eden hükümdarlarıdır.